CHIKUNGUNYA – nowa epidemia zagrażająca podróżnym
CHIKUNGUNYA – nowa epidemia zagrażająca podróżnym
CHIKUNGUNYA zwana jest „chorobą zgiętych ludzi”. Najważniejszym objawem są niezwykle silne bóle stawów. Aby użyć sobie w cierpieniu chory nie prostuje się, przyjmuje pozycję embrionalną i z trudem chodzi. Choroba epidemiologicznie rozwija się na świecie niezwykle szybko. Nic dziwnego, że opracowanie szczepionki na nią stało się jednym z najważniejszych celów dla firm farmaceutycznych. No i doczekaliśmy się! Jest szczepionka.
Na stronie:
Webinar
Uprzedzając moment wejścia szczepionki do Polski firma TravelCare zorganizowała webinar podczas którego można było dowiedzieć się o chorobie, jej diagnozowaniu i leczeniu. Wykładowcami byli znakomici lekarze, specjaliści chorób tropikalnych:
- dr n. med. Piotr Kajfasz
- dr. hab. n. med. Ernest Kuchar
- dr n. med. Agnieszka Wroczyńska
Z ramienia TravelCare wystąpił Konrad Radzikowski, który opowiedział o dystrybucji wielu szczepionek w Polsce.
Ponieważ wiele informacji było skierowanych do lekarzy zebrałem w tym wpisie te, które są przydatne podróżującym.
O chorobie
Chorobę przenoszą komary tygrysie te, które odpowiadają za zakażenie dengą. W latach 2013-2023 było 3,7 mln przypadków zakażeń. Najwięcej w Ameryce Południowej i Środkowej bo całe są objęte występowaniem choroby. W Afryce CHIKUNGUNYA występuje tam gdzie denga. W Azji to głównie Chiny, Indie i Azja Południowo-wschodnia. Po malarii i dendze to trzecia obecnie pod względem liczby zakażeń choroba tropikalna.
Ważne! Chory nie zaraża innych ludzi. Chorobę przenoszą komary i jeżeli chory jest izolowany to tylko po to by nie zakażały się komary (izolacja może być stosowana tam gdzie są komary tygrysie).
Co ciekawe komary Aedes spp. nie są komarami, występującymi tylko w dżungli. To komary miejskie. Nawet wokół domu jednorodzinnego jest wiele miejsc gdzie bardzo łatwo się rozmnażają. Stara miska pełna wody po deszczach, graty w kącie ogrodu, odpływy wody itp….
Objawy
Pojawiają się szybko bo poniżej 10 dni od zakażenia. Najważniejszym objawem są bóle i obrzęki stawów u ¾ pacjentów przed wystąpieniem gorączki. Do tego dochodzi wysypka, gorączka, może być zapalenie spojówek, nudności, ból głowy i mięśni.
Ból stawów jest tak silny, że chory przyjmuje pozycję zgiętą wręcz embrionalną bo tylko wtedy czuje ulgę w bólu. Stąd nazwa „choroba zgiętych ludzi”. 43% przypadków przechodzi w fazę przewlekłą. Jest to niezwykle ważne dla wszystkich mających pracę polegającą na precyzji ruchów. Pianista, skrzypek, przysłowiowy zegarmistrz, każdy pracujący przy manipulatorach, chirurg – dla nich zachorowanie może oznaczać pozbawienie możliwości wykonywania zawodu na lata!
Występowanie w miejscach ważnych turystycznie
Praktycznie wszędzie między zwrotnikami ale warto zwrócić uwagę na atrakcyjne turystycznie miejsca takie jak Reunion, Szeszele, Malediwy, Mauritius. Na Reunion od stycznia do maja 2025 roku było 47 500 zakażeń. Problem ma też Europa chociaż tutaj na razie to przypadki przywleczone, ale w latach 2007 – 2022 było ich 4700 w 22 krajach.
W Polsce od I do V 2025 roku nr 1 w chorobach tropikalnych jest denga 126 przypadków. Drugie miejsce zajmuje malaria 43 przypadki, a chikungunya to 4 przypadki w 2024 roku i już 6 od stycznia do maja 2025, co jak na czas przed sezonem wakacyjnym i falą jesiennych wyjazdów jest dużą liczbą.
Diagnozowanie, wywiad z chorym
Warto przygotować się do spotkania z lekarzem medycyny tropikalnej zbierając wspomnienia z ostatniej podróży. Ostatniej, ponieważ okres występowania objawów chikungunya jest szybki, najczęściej poniżej 10 dni.
Lekarz spyta się m.in. o:
- Wiek chorego i choroby przebyte, przewlekłe
- Trasa podróży
- Kiedy pojawiła się gorączka i inne objawy (ból mięśni)
- Czy była stosowana profilaktyka malarii
- Sposób podróżowania: jedzenie (lokalne, czy bezpiecznie przygotowywane), woda, kontakt z komarami, sex bez zabezpieczeń
- Czy stosowano samoleczenie
Należy pamiętać, że przy powrocie z Afryki zawsze nr 1 będzie sprawdzenie czy chory nie ma malarii, z innych kontynentów, czy nie ma dengi.
Gorączki tropikalne w Europie w latach 2000 – 2023
- Denga > 45 000
- Chikungunya > 8600
- ZIKA > 5800
- Żółta gorączka > 14
Jak widać chikungunya jest już na 2 miejscu, a przecież jeszcze niedawno nikt jej nie wymieniał jako zagrożenia. Dopiero aktualne statystyki to pokazują.
Uwaga! Wszelkie stare mapy pokazujące zagrożenie wirusologiczne są NIEAKTUALNE!
Szczepionka
Szczepionkę opracowała firma Valneva w roku 2023 i w trybie przyspieszonym została zatwierdzona (28 VI 2024 w EU) ze względu na dramatycznie szybkie rozprzestrzenianie się choroby. Szczepionka nazywa się IXCHIQ i stosuje się ją jako zastrzyk domięśniowy. Jedna dawka uodparnia na całe życie. Jest to szczepionka żywa o znakomitej skuteczności sięgającej 98,9% po miesiącu od szczepienia i 96,3% po 6 miesiącach.
Nie ma różnic w skuteczności w zależności od wieku szczepionego. Jednak zarejestrowana jest do stosowania od 12 roku życia, a obecnie w związku z brakiem odpowiedniej liczby danych zaleca się by nie szczepić pacjentów 60+.
Objawy uboczne jakie mogą wystąpić to ból głowy, osłabienie i bóle mięśni.
Kto powinien się zaszczepić?
- Ludzie młodzi lubiący podróże
- Planujący długi pobyt na obszarze występowania choroby
- Last minute na wspomniane Szeszele, Reinion, Mauritius
- Jadący w rejon występowania, którzy wykonują zawody precyzyjne
Uwaga! Przy podejrzeniu zakażenia nie używamy aspiryny w samoleczeniu.
Orientacyjny koszt szczepienia w Polsce
Szczepionka powinna być dostępna w sierpniu 2025 roku. Cena będzie zależeć od miejsca szczepienia ale należy się liczyć z ok. 700 zł (jedna dawka na całe życie).
Profilaktyka
- moskitiery
- repelenty na bazie ikarydyny (bez trującego DEETu)
- szczepienie
Gdzie po wiedzę
Centres for Desease Control and Prevention w USA
Medycyna Podróży – Polska (dla lekarzy)
https://www.mp.pl/medycynapodrozy/
A dla podróżujących jest tu mapa i baza adresowa Poradni Medycyny Podróży.
O szczepionce na stronie TravelCare
Webinar oglądał i pilnie notował dla Was: Krzysztof Kobus
Zdrowia w podróży i nie tylko!
Planeta Kobusow.pl
