CHMIELNIK – Świętokrzyski Sztetl
Zapraszam do Chmielnika w Regionie Świętokrzyskim gdzie znajduje się „Świętokrzyski Sztetl” muzeum w dawnej synagodze. Muzeum jakiego nie powstydziłoby się milionowe miasto, a jesteśmy w niespełna 4 tysięcznym Chmielniku!
Na stronie:
Wstęp
Kiedy pierwszy raz trafiłem z rodziną z Kielc poznając Świętokrzyskie nie wszedłem do wnętrza ruiny. To stało się dopiero podczas kursu przewodnickiego. Wewnątrz nie było niczego, rusztowanie nie pozwalało się synagodze zawalić. Dzisiaj to muzeum i prężnie działające centrum edukacji i kultury.
Krótka historia
Synagogę wybudowano w XVIII wieku. Chmielnik był modelowym sztetl czyli żydowskim miasteczkiem. Żydzi osiedlali się tu od XVII wieku i byli to Sefardyjczycy wypędzeni z ultrakatolickiej Hiszpanii. Stanowili nawet 80% mieszkańców miasta. Wszyscy żyli tu zgodnie korzystając z okolicznych złóż gipsu i wapienia oraz położenia na skrzyżowaniu szlaków co można do dzisiaj stwierdzić przejeżdżając przez rondo gdzie są drogi Kielce-Busko i Jędrzejów – Staszów. Aż nadszedł rok 1941… Hitlerowcy utworzyli getto, a w roku 1942 skończyła się historia żydowskich mieszkańców miasta.
Synagoga
Pięknie odnowiona i zaadaptowana na muzeum i centrum edukacji i kultury. Nie chcę dużo pisać o niej ponieważ chciałbym byście odwiedzili sami to miejsce. Główna sala jest niezwykła. Jej ściany to dawny, przedwojenny rynek w Chmielniku. To na rynku najłatwiej się spotkać. Tak więc mamy tu i diaporamy i zdjęcia dawnych mieszkańców.
Obok wnęki aron ha-kodesz gdzie przechowywano torę są resztki polichromii zdobiącej wnętrze.
W centrum niezwykła bima – szklana… Po prostu mistrzostwo świata w designie i pomysłowości. ta oryginalna nie przetrwała rozbita w proch przez hitlerowców.
Na górze, pod dachem, jest babiniec. Odtworzone zdobienia architektoniczne i… szklana podłoga przez którą widać rozświetloną bimę! Niezwykłe… Szkło pancerne, ale ja jednak omijam bokiem….
Stary cmentarz i Dom Cienia
Z synagogi stary, zachowany bruk prowadzi przez cmentarz którego nie ma. Ale jest niezwykły monument – Dom Cienia. Kiedy wejdziemy do środka cichną dźwięki z zewnątrz. Jesteśmy wewnątrz pomnika pamięci tych, których historia skończyła się w 1942 roku. Na ścianach są ich nazwiska i bruk z rynku…
Nowy cmentarz
Stary cmentarz był niewielki więc założono nowy. Można dojść od synagogi lub podjechać, jest miejsce na zaparkowanie samochodu. Róg ulic Mrucza i Małej – widać od razu. Obecnie ten nowy cmentarz to 2 w 1. Są tu macewy odnalezione na starym i te które zostały porozbijane na nowym zebrane w formie lapidarium. Kilkanaście macew stoi tam gdzie były pochówki. Nawet po ułomkach macew widać jak ciekawa i pełna detali była kamieniarka.
Film
Polecam obejrzeć bo sporo ujęć zrobionych zostało kamerą 360 stopni. Po prostu więcej widać…
I jeszcze…
W Chmielniku zrobiłem jeden z lepszych portretów w mojej karierze fotograficznej. Ostatni Klezmer, Leopold Kozłowski. Synagoga była na koncert tylko uporządkowana, poza rusztowaniem nic nie było. Leopold Kozłowski odbierał swój portret, Zgasły światła i krótką chwilę jeden reflektor oświetlił obraz i twarz artysty…
Bardzo gorąco Wam polecam odwiedzenie Chmielnika na Świętokrzyskich Szlakach. Naprawdę warto. Są synagogi w Pińczowie, Szydłowie, ale takiego obiektu jak w Chmielniku nie ma.
Informacje
- Chmielnik „Świętokrzyski Sztetl” ul. Wspólna 14
- Synagoga czynna w godz. 9:00 – 17:00 (wtorek – niedziela)
- Można zwiedzać z audio przewodnikiem
- Cmentarz Nowy – ul. Mrucza obok nr 28
- Strona internetowa: https://www.swietokrzyskisztetl.pl/
Krzysztof Kobus – TravelPhoto.pl
(c) Planeta Kobusów
