WIELOKULTUROWY NURT BUGU – cz. 8 – Pratulin i Kostomłoty
WIELOKULTUROWY NURT BUGU
Pratulin i Kostomłoty – cz. 8
Pratulin
Początki Pratulina, a dokładnie Hornowa to wiek XV. W XVII w. przechodzi na własność rodu Sapiechów i to oni zmienili nazwę na Pratulin.
Od wieku XI kościół był podzielony na prawosławny i rzymskokatolicki. Unia Brzeska w 1596 r. doprowadziła do połączenia na terenach Rzeczypospolitej obu kosciołów.
Członków tego Kościoła zaczęto powszechnie nazywać unitami lub grekokatolikami.
Unici przyjęli:
– zwierzchnictwo papieża
– katolickie dogmaty,
zachowywali:
– liturgię obrządku wschodniego
– język starocerkiewnosłowiański
– juliański kalendarz
– duchownych grekokatolickich nie obowiązywał celibat.
Oczywiście taka unia nie podobała się Rosji i kościołowi prawosławnemu. Kiedy Rzeczpospolita była silna niewiele mogli na to co się u nas dzieje. Niestety nadeszły zabory i większość Unitów trafiła najgorzej jak tylko można czyli pod zabór rosyjski. Nadeszły czasy przymusowej zmiany wyznania na prawosławne. Powiązane to było też ze zmianami w cerkwiach (likwidacja organów, itp…) i liturgii, a kończyło się na deklaracji wiary prawosławnej.
Aby ludność przeszła na prawosławie urzędnicy carscy mieli cały szeroki arsenał form nacisku. Zakazy, kary, wywózki i wreszcie rozwiązania siłowe.
Carski naczelnik powiatu Kutanin chciał wprowadzić nowego, prawosławnego, proboszcza. Mieszkańcy odpowiedzieli, że absolutnie na to się nie zgadzają. Po kilku dniach, 26 stycznia 1874 roku, powrócił z wojskiem. Kiedy negocjacje nic nie dały, a cerkiew otaczali mieszkańcy nie chcąc dopuścić nowego proboszcza do środka. Padł rozkaz do ataku. Żołnierze bili ludzi kolbami karabinów i kłuli bagnetami. Kiedy ci bronili się drewnianymi kołkami i kamieniami padł rozkaz do otwarcia ognia. Pierwszy padł zabity Wincenty Lewoniuk. Śmiertelnie został postrzelony który jeszcze przed chwilą trzymał krzyż Daniel Karmasz… Rannych zostało 180 osób, zginęło 13. Wielu wysłano w ramach represji na Syberię gdzie połowa zmarła.
6 października 1996 papież Jan Paweł II beatyfikował Wincentego Lewoniuka i 12 towarzyszy.
Cerkiew, której obronę własną krwią okupili Pratulińscy Męczennnicy już nie istnieje, została zniszczona w 1886 roku. Sanktuarium Błogosławionych Męczenników Podlaskich składa się obecnie z kościoła parafialnego śś. Piotra i Pawła, na miejscu dawnej cerkwi wybudowano przeniesiony ze Stanina drewniany kościół, który jest ośrodkiem dokumentacji i muzeum Męczenników Podlaskich.
Powstała piękna Droga Krzyżowa prowadząca od parafii do grobu Męczenników. Sanktuarium się rozwija, powstaje dom pielgrzyma.
Kostomłoty
Kiedy pierwszy raz trafiliśmy do Kostomłotów nad Bugiem była zima i fotografowaliśmy święto Jordanu.
Zauroczyła nas wioska, gdzie mieszkało może ze 100 osób. Prawie nie było młodych. Ale było coś wyjątkowego….. Niezwykła serdeczność ludzi i jedyna w Polsce parafia neounicka.
Dziś otoczenie cerkwi się zmieniło. Wybudowano piękną krynoczkę, parking, kończony jest dom pielgrzyma. Nadal jednak nie zmienia się zapach rozgrzanego drewna i kadzidła w drewnianej cerkwi św. Nikity Męczennika. Przed ikonostasem po lewej stronie są relikwie Unickich Męczenników, których grób znajduje się w Pratulinie.
Olędrzy << STRONA GŁÓWNA >> Podlaski Przełom Bugu i nadbużańskie klimmaty…
Anka, Krzyś, Michał i Staś Kobusowie
(c) Portal Małego Podróżnika
